DE BOODSCHAP VAN MITTELEUROPA

Het Sloveense Portoroz staat niet bekend om zijn schoonheid, wel om zijn twintig casino’s die de Italiaanse en Oostenrijkse gokkers moeten aantrekken. Monsterlijk grote hotels herbergen naast spelers vooral gammele gasten die de helende bronwateren komen opzoeken. Er zouden volgens de gidsen prachtige stranden liggen, maar we vinden slechts betonnen boulevards met trappetjes naar het water waar je op kiezelstenen staat. Het past helemaal bij de grote illusie die hier wordt verkocht van een grandeur die niet eens vervlogen is, maar nooit bestaan heeft. Drie kilometer verderop is die historie er wel: Pirano, de rode stad, waar de vioolvirtuoos en componist Giuseppe Tartini groot werd gebracht, ademt Venetiaanse pracht in een stijl die we eerder in Kroatisch Istrië zijn tegengekomen, zoals in Rovinj en Porec. En ook hier spreekt men graag Italiaans.

Piran (Pirano), Slovenia

Op de keper beschouwd is Istrië geen door grenzen af te bakenen gebied, maar een melting pot van Kroatische, Sloveense, Italiaanse en, opmerkelijk genoeg, Oostenrijkse geschiedenis. In Slovenië wordt dit geëxtrapoleerd naar een voor ons altijd wat verdacht klinkend Mitteleuropa: de oude Habsburgse gebieden, waartoe ook Servië gerekend wordt. In ons hotel op de grens tussen Slovenië en Italië ligt het door de gelijknamige cultuurvereniging uitgegeven tijdschrift Mitteleuropa pontificaal in de hal. Hieruit maken wij op dat de regio Venetië-Friuli-Giulia en Servië veel gemeen hebben, onder meer als het gaat om hun liefde voor de conservatieve christelijke waarden en normen. Een artikel wordt gewijd aan de economische toekomst die hier en niet rond Brussel zou liggen. Hier, dat betekent jagen op wilde zwijnen, 

voor Jaap L.

feesten houden in Habsburgse uitdossing (met pruik, Weense koets met Lippizaans paard, dat ook uit Slovenië stamt), pelgrimstochten maken naar Romeinse (symbolische) oorden, zoals Aequileia, die het eeuwige rijk (niet alleen van de Romeinen?) moeten vertegenwoordigen en volksdansen rond vuren. Mitteleuropa is niet alleen een begrip dat historici gebruiken, het bestáát. Hugo von Hofmannstahl, de dichter van het Grootse Oostenrijk, had het volgens de germanist Bora Presivic (in: Hofmannstahl-Jahrbuch zur europaeischen Moderne, Band 19, Freiburg, 2011) al goed gezien: Mitteleuropa bestaat niet dankzij een centrale macht, maar dankzij de wens van de randgebieden ergens bij te horen; zonder de Slavische brute wijzen is wuft Wenen niks waard;  Mitteleuropa wordt voor een belangrijk deel verbonden door de Donau, die ‘stad en platteland, centrum en periferie, verwijfde decadentie en patriarchale vernieuwing’ bij elkaar brengt in een geheel eigen wereld. Een wereld in elk geval die ons in de rest van Europa lijkt te ontgaan. Een reserve wereld als het ware, voor als het met de EU mis zou gaan. En een droomwereld, waar het prettig vluchten is van de dagelijkse zorgen, te midden van worsten, wijn en gezang. Slovenië is dus niet alleen het land waar de meeste skischoenen en tennisrackets in Europa worden gemaakt, maar ook een illusieparadijs. Een groot casino, zo men wil, dat onzichtbaar is voor degenen die niet geloven in geluk.

MEDITERRAANSE INGREDIENTEN:

Deze keer een klein verslag omdat er maar een heel klein stukje van Slovenië  aan de kust ligt en zelfs dat wist ik eigenlijk niet. Ook niet dat het land al heel lang bij de EU hoort. Het schijnt dat de Slovenen erg trots zijn op hun ‘wellness- en spa’- cultuur en een van deze centra ligt vlak over de grens van Kroatië in Portoroz. Het ene Oostblok achtige hotel naast het andere, allemaal voorzien van thermische baden en niet te vergeten een casino.  Een van de speciale behandelingen in dit dorp zijn baden, scrubbs, pakkingen met het mineraalrijke zout uit de zoutpannen naast de stad. Deze oeroude zoutpannen in de rivierbedding zijn de laatste jaren weer in ere hersteld en er wordt op hele traditionele wijze zout en ‘fleur de sel’ gewonnen, zoals dat waarschijnlijk ook door de Romeinen al werd gedaan.

Saltpans Secovlje, Slovenia

Je kunt vanuit Portoroz langs de kust naar de mooie Venetiaanse stad Piran (Pirano) wandelen, een vrij groot autovrij stadje met schitterende pastel gekleurde huizen en een gezellige haven. Hier hebben we schalen vol met verse gegrilde langoustines gegeten en niet te vergeten het typische ‘balkan’  toetje: Prekmurska Gibanica, een gelaagde taart met kwark, maanzaad, walnoten en

appel (zie het recept hieronder).

In Slovenië zijn ze ook trots op hun wijnen en het gebied waar hun beste wijnen vandaan komen ligt helaas niet aan zee, maar iets noordelijker, grenzend aan Italië. Ze delen zelfs de appellatie met Italië: Brda in Slovenië; Collio in Italië (Friuli). Maar volgens de Italianen lopen de Slovenen jaren achter met wijn maken en willen ze meeliften op de goede naam van de Italianen…De wijngaarden van een ander groot wijnhuis, Vinakoper, liggen wel aan zee. Het is mij niet duidelijk of dit een privé of staatsbedrijf is.  Wel hebben ze een enorm groot assortiment wijnen van verschillende klasse en druivensoorten en beschikken zij over een mooi pand met een schitterende kelder. Maar zelfs hun beste serie wijnen, Capris, sprak mij niet erg aan. Evenmin als het ‘tankstation’ waar je voor €1,80 je jerrycan kan vullen…

Vinakoper winery, Koper, Slovenia 

Het recept voor de Gibanica ziet er ingewikkeld uit, maar is de moeite waard. Zorg dat de verschillende lagen goed gescheiden zijn door het filo deeg, dan krijg je mooie laagjes.

Maak 2 soorten deeg en 4 verschillende vullingen:

-       zanddeeg: maak een deeg van 150 gr bloem; 100 gr boter;1 eigeel; pakje vanille suiker en 50gr poedersuiker

-       filodeeg: maak een elastisch deeg van 550 gr bloem;40cl zonnebloemolie; 20 cl lauw water; zout ( of natuurlijk kant en klaar deeg….)verdelen in 10 porties.

-       kwark vulling: meng 1kg volle kwark; 100 gr suiker; 2 zakjes vanillesuiker; 2 eieren; snufje zout: verdeel in twee porties

-       maanzaad vulling: meng 300gr gemalen maanzaad; 100gr suiker; snufje kaneel en geraspte citroenschil: verdeel in twee porties

-       walnoten vulling: 300gr gemalen walnoten; 100 gr suiker; beetje kaneel en geraspte citroenschil: verdeel in twee porties

-       appel vulling; schil 1 kg zure appels en rasp ze grof; mengen met 100gr suiker en beetje kaneel: verdeel in twee porties

-       roommengsel: klop 3 eieren met 80ml room.

-       250gr gesmolten boter

Rol het zanddeeg uit en bekleed een ingevet vierkant bakblik, prik er regelmatig gaatjes in. Rol het filodeeg dun uit, bestrijken met gesmolten boter en op het zanddeeg leggen, zodat het over het bakblik hangt. Een deel van de maanzaadvulling hierop leggen en bedruppelen met de boter en het roommengsel: dan weer een laag filodeeg en hierop een laag kwarkvulling en bedruppelen met boter en roommengsel: dan weer een laag filodeeg en hierop een laag walnootvulling, bedruppeln met boter en roommengsel en als vierde laag weer filodeeg met hierop de appelvulling, bedruppelen met boter en roommengsel. Deze 4 lagen herhalen en eindigen met een laag filodeeg. Goed afdekken met boter en roommengsel. Prik met een lange naald  gaatjes tot de bodem en bak hem in een voorverwarmde  oven (175’) ongeveer 75 minuten. Met creme fraiche bestrijken en  pas snijden als hij afgekoeld is. Strooi er lekker veel poedersuiker overheen!

PS: TOERISTEN HEBBEN INMIDDELS DE MIDDELLANDSE ZEE BEZET EN ONS HET GEVOEL VAN AUTHENTICITEIT ONTNOMEN: BLOG WORDT VERVOLGD IN DE HERFST!

DE KUNST VAN HET OVERLEVEN

Zeventien jaar geleden gooiden de Serviërs nog bommen op Kroatië. Maar van kogelgaten of extravagante oorlogsmonumenten is hier geen sprake. In Dubrovnik geeft een taxichauffeur wel toe dat hij liever niet met zijn auto naar Belgrado gaat omdat de kans op schade dan wel erg groot is. Ook zijn Servische auto’s in Kroatië meestal niet veilig, vooral als er drank in het spel is.  Maar tegelijkertijd kopen Serviërs overal huizen langs de schitterende Kroatische kust en op de eilanden en kun je spreken van nationale verzoening op z’n Balkans.

Erg mooi om te zien hoe een gebied als Istrië geheel aan de oorlog en de nasleep hiervan lijkt te zijn ontsnapt. Oostenrijkers, Italianen en Duitsers wisten dat al lang, zij kwamen – op één jaar na- zelfs tijdens de burgeroorlog tussen 1991 en 1995 gewoon naar plaatsen als Pula en Rovinj om de bevolking met hun valuta te steunen. Istrië, waar Italiaans onder Tito een verplicht vak op school was, valt, met Slovenië, hoe dan ook een beetje buiten de Joegoslavische geschiedenis. Hier bestond wel dictatuur (vanuit Belgrado) maar de wet werd nauwelijks gehandhaafd. Ieder voor zich en als je niet over politiek praatte had je nergens last van. Voor jezelf zorgen is onderdeel van de cultuur. Te weinig glazen flessen? Dan binden we touw om het glas zodat het niet kan breken en veel langer meegaat; geen onderdelen voor de tractor? Uit een oude Volkswagen valt wel een as te halen. Inventieve regelneven zijn het hier, met een licht opvliegerig karakter en niet gespeend van koppigheid.  

Istrië is kennelijk al heel lang een bevoorrechte regio, vlakbij Triest en Venetië en ook München en Graz. Vissen, land verbouwen en tabaksindustrie hield de bevolking op de been, naast smokkel en natuurlijk toerisme. De Weense elite had Istrië al eeuwen geleden ontdekt, getuige de Habsburgse huizen in Opatija, waar de Kennedy’s en Coco Chanel later ook logeerden, onder de palmbomen en met uitzicht op de baai. Maar Rovinj slaat alles doordat het de charme heeft behouden van de pastelkleurige Italiaanse dorpjes van vijftig jaar geleden, waar je nog een mooie Bellini kunt drinken in een cocktailbar op de rotsen. Roze parasol en blauwe kussens en verder alleen maar kijken.

champagne bar Rovinj, Croatia

Servië was zo dol op Istrië dat het tijdens de burgeroorlog niet is aangevallen. De plaatselijke mannen hoefden ofwel helemaal niet naar het front of zij kregen gemakkelijke liaison baantjes. En nu nog merk je het verschil met de rest van het land, om niet te zeggen dat West Europa hier echt lijkt te beginnen (in 2013 wordt Kroatië lid van de EU). Niet alleen hebben veel plaatsen ook een Italiaanse naam (ongeveer 12% van de bevolking is van Italiaanse oorsprong en laat zijn kinderen in Triest studeren), maar er hangt een lossere, minder geconditioneerde sfeer, ook wat de architectuur en de restaurants betreft, waar de kippensoep en palatcinken plaats maken voor mooie Italiaanse gerechten. Het is mondain, zelfstandig en gezegend met nog meer mooie eilandjes dan de rest van Kroatië. Tito zelf ging niet voor niets ‘spelen’ op de schitterende Brioni eilandjes, waar hij onder meer de Egyptische president Nasser ontving. De man had toch al een goed gevoel voor zelfverwenning: op de mooiste punten staat een voormalige Tito-villa (of wat daar na de vernielingen door de bevolking nog van over is) met havens, fortificaties, weelderige tuinen en zonneterrassen. Een van de spectaculairste is per busboot vanuit Dubrovnik te bekijken. Het ligt strategisch en is omgeven door oude bomen, gastenverblijven en havens. De achterdochtige Tito had bovendien op Vis een hoofdkwartier laten bouwen, zijn laatste strategische vluchtoord, inderdaad met een grot voor onderzeeërs en bunkers die ook tegen kernbommen bestand moesten zijn. En een eigen bunker voor hond Tiger. Maar over de tijd van Tito wil niemand meer echt praten, evenmin als over de burgeroorlog. Verzoening is overleven en dat kunnen ze hier.   

MEDITERRAANSE INGREDIENTEN:

Kroatië valt op door zijn verscheidenheid aan natuur, eten en prachtige oude steden. Langzaam maar zeker komen in dit jaargetij jammer genoeg ook de toeristen, voor stedentripjes of de eerste zonnestralen, binnengedruppeld en de sfeer verandert compleet. Prijzen gaan omhoog, valse glimlachjes en een overvol Dubrovnik, waar net een cruiseschip met 3000 gasten is aangemeerd…

We gaan snel door naar de eilanden Peljesac en Korcula, berucht om hun wijngaarden die tot in zee lopen. Peljesac is eigenlijk een schiereiland, ruig en warm en in de baai van Mali Ston liggen gekleurde oesterbedden, waar al sinds de Romeinse tijd platte oesters aan lange touwen worden gekweekt. Nog bekender zijn de rode wijnen van de autochtone Plavac Mali druif. Een kleine zwarte druif, die rode wijnen met een heel hoog alcohol gehalte geeft en waarvan men dacht dat het de voorouder van de Amerikaanse Zinfandel druif was. Dat blijkt niet helemaal waar te zijn, maar ze zijn wel familie van elkaar. Bij  het dorp Potomje is een smalle tunnel van 400 meter door de bergen gehakt. Je komt uit bij de onvoorstelbare steile rotsige hellingen waar de speciale appellatie ‘Dingac’ groeit, 5 vierkante kilometer bijna onmogelijk te oogsten wijngaarden, met als resultaat een hele intense, complexe, naar zwart fruit, eucalyptus en tabak geurende wijn.

Op het volgende eiland, Korcula, hebben wij een geweldig ontmoeting met een van de beste en eigenzinnigste wijnmakers, Luka Kranjancic. Hij houdt van zijn eiland, de zon en zee en maakt precies de wijnen waar hij zin in heeft, simpel en goed. In dit gedeelte van het eiland groeit vooral de autochtone Posip druif en zijn Posip sur Lie is een wijn die ik graag ook in Nederland zou willen drinken: vol, exotisch, complex. Hij experimenteert ook met een rode wijn van de Plavac Mali druif en hoewel hij zelf nog niet helemaal tevreden over het resultaat was, vonden wij hem heerlijk. Krajancic gebruikte hoe dan ook geen ingewikkelde woorden om zijn wijnen te omschrijven, belangrijker vond hij dat ze lekker gevonden worden…

We belanden noodgedwongen met autopech in Split, maar ontdekken zo een onvoorstelbaar mooie stad, voordat we ons terugtrekken in een vuurtoren. Er zijn er verschillende, waar je een appartement kunt huren, zoals bij deze organisatie Plovput Soms zit je geheel alleen op een eiland, zoals in de vuurtoren bij Vis, die wij hadden uitgezocht maar onbereikbaar was vanwege de harde wind. We gaan uiteindelijk naar Veli Rat op het eiland

Dugi Otok, niet totaal geïsoleerd want er zijn 3 dorpen op dit eiland en prachtige verscholen azuurblauwe baaien voor zeiljachten.

lighthouse Veli Rat, Dugi Otok, Croatia

De supermarkten hebben weinig te bieden en vis is alleen via een restaurant te koop. Gelukkig zijn we eerst nog naar een ander eiland, Pag, geweest, op zoek naar de mooiste schapenkaas. Het hele eiland is een indrukwekkende rotsachtige woestijn met zoutpannen en ondervoede schapen en inderdaad maakt iedereen hier kaas. Ronde kazen, ingesmeerd met zout en olijfolie, die een jaar oud kunnen zijn. Ook had onze kaasboerin net Skuta gemaakt: een soort ricotta, die een ultieme lekkernij bleek te zijn. Zo hebben we een paar dagen als vorsten geleefd in de vuurtoren, met onze kaas, wijn, een plaatselijke schorpioenvis en uitzicht op een turquoise zee.

cheese from Pag, Croatia

In het noorden van Kroatië hangt een totaal andere sfeer. Vanaf de stad Rijeka ( in het Italiaans Fiume) begint Istrië en voel je overal de Italiaanse, Venetiaanse invloeden.  Het stadje Rovinj is voor ons een ontdekking: allure, mooie natuur en je ziet hier zelfs nog vissersboten. In een klein museum the Batana House wordt de traditie van hun oude houten vissersbootjes, Batana, in stand gehouden. Het museum helpt met de restauratie en kan een roeitocht organiseren naar een authentieke wijnkelder in de oude stad waar je wijn, ansjovis en gefrituurde visjes kunt proeven. Rovinj is een stad die leeft van het toerisme met veel mooie hotels, die helaas allemaal van dezelfde eigenaar zijn, waardoor een nieuw, helemaal door Kroatische designers ontworpen hotel, Lone, tussen twee oudere gepropt is. Zonde.

Het hardnekkige gerucht dat je in Kroatië alleen maar cevapcici kunt eten is gelukkig niet waar. Vooral in Istrië ondergaat de keuken veel invloeden vanuit Italië en Oostenrijk en zijn ze trots op hun witte truffels, gerookte ham, olijfolie en natuurlijk wijnen. Hier worden de wijnen weer van andere druiven gemaakt dan in het zuiden en gaan we op bezoek bij wijnboer, Roxanich , die ons door veel restaurants wordt aangeraden als zijnde de beste wijnmaker van Istrië. Het valt tegen. We worden weliswaar heel gastvrij door de wijnmaker op een zondag ontvangen, maar alle wijnen die hij maakt zijn log en belegen. Geen wonder want de witte wijnen liggen tenminste 3 ½ jaar op fust en zijn rode wijnen tenminste 4 jaar. De vreemdste wijn is een blend van 7 druivensoorten (riesling, verduzzo, pinot blanc, pinot grigio, sauvignon blanc, tokay friulano en prosecco), die toevallig naast elkaar in de wijngaard stonden en waarmee de eigenzinnige eigenaar niet zo goed raad wist…Zijn rode wijn van de autochtone Teran druif  2008 (familie van de italiaanse druivensoort Refosco) is denk ik wel lekker voor de open haard of met een groot stuk wild, waar ik aan moest denken toen twee herten langsliepen tijdens de proeverij.

Dit is misschien voor mij wel het meest ultieme middellandse zee vis gerecht, van twee vissoorten die we het meeste zijn tegengekomen en die overal nog vers gevist worden:

GEBAKKEN SARDIENTJES MET ANSJOVIS SAUS:

- 10 verse sardientjes

- 50ml olijfolie

-citroensap

- verse of gedroogde oregano, thijm en basilicum

- zout en peper

Maak de sardientjes schoon, leg ze in een ovenschaal, besprenkel ze met olie en citroensap en strooi de kruiden erover heen. 15 minuten in oven ( 200')

SAUS:

- 4 ontzoute ansjovis, zonder graat

- 3 knoflooktenen

- 1 theelepel balsamico azijn

- 100 ml olijfolie

- 8 kappertjes

Meng de ansjovis, knoflooktenen, kappertjes in de mixer en voeg langzaam de olie en azijn toe tot het een smeuïge saus is.

LEVE DE RUSSEN

Montenegro, de naam zegt alles: steile bergen, onherbergzame dorpen, verlaten kerken, diepe lagunen, zwarte ridders, donkere historie. De voormalige Koninklijke familie Petrovic (laatste koning Nicolas) heeft eindeloos in Frankrijk verbannen gezeten. Sinds kort zijn de Petrovici weer in het bezit van een van hun vele paleizen gekomen. Maar in Montenegro willen ze geen koning, en eigenlijk ook geen democratische orde. Juist het gebrek aan transparantie brengt de Montenegrijnen een beetje welvaart, mede dankzij de Serviërs en vooral de Russen die het landje hebben ‘geadopteerd’. Niet zo gek als men weet dat er al eeuwen een hechte band bestaat tussen de twee landen. Montenegro is vanouds her de Rivièra van de adellijke Russen die dan ook graag in de val van de talrijke Petrovici dochters liepen en buitengewoon handig werden uitgehuwelijkt. Montenegro werd als het ware financieel gevoed vanuit Rusland, daar zorgden de prinsesjes wel voor. De uit de grond gestampte badplaats Budva bewijst dat er weinig veranderd is sinds het tsarentijdperk. 

beach Budva, Montenegro

Het Russische geld zorgt voor jachthavens, vijfsterrenhotels, nachtclubs, champagne bars en de bijbehorende casino’s en boetieks. Montenegrijnen staan bekend als lui en het personeel bestaat dan ook vrijwel allen maar uit Serviërs en Bosniërs. De lokale bevolking houdt het veelal bij het verkopen van land en  ruines van de voorvderen aan Russische speculanten en kijkt vanachter en glas wijn met verbazing hoe de mooiste plekjes, zoals de baai van Kotor, door Moskovieten worden ingenomen. Ook het spiksplinternieuwe Porto Montenegro ademt een nouveau Monte Carlo sfeer, met flatjes van een miljoen euro en megajachten van onder meer tennisser Djokovic en een aantal Canadese (goudmijn) miljardairs. Moskou aan zee (Kotor) is overigens met veel smaak en respect voor de inheemse bouwstijl ingericht. De gehele baai van de Kotor fjord, ooit gebruikt als haven van Venetiaanse kooplui en later van de Oostenrijks-Hongaarse marine, is bebouwd met witstenen herenhuizen zoals je ze ook in Bourgondië aantreft. Kristalhelder water nodigt uit tot zwemmen met uitzicht op besneeuwde toppen. Ondanks de Russen, of juist dankzij hun liefde voor Montenegro, is dit een zeer aan te bevelen bestemming. Overzichtelijk, veilig, schoon, luxueus. Dat heeft de internationale jet set sterren ook al ontdekt, getuige de aanwezigheid van een Aman resort op een eilandje voor de kust van Sveti Stefan. Je mag het historische dorpje -met kasteel en oude kerk- dat de exploitant heeft opgekocht (en dat onder Tito al eens tot hotel was omgebouwd) niet bezoeken als je geen gast bent en gast word je alleen als je van te voren belt en duizend euro per nacht op tafel wil leggen. Een ‘cottage’, zonder ontbijt, zegt de receptioniste streng.

Aman hotel, Sveti Stefan, Montenegro

Even verderop bevindt zich het hotel Romanov, van niemand minder dan Alexander Romanov, afstammeling van de tsaar zelf. Veel goedkoper dan de arrogante buur en zeker ook amusanter met zijn olijke muurschilderingen: Poetin laat zich iets door een jonge Abramovic influisteren, terwijl champagne en een voetbal symbolisch op een tafeltje liggen; Sarkozy is een peuter met een volwassen hoofd en een luier aan en wordt door een slanke Merkel geknuffeld. En zo nog veel meer spotprenten rond de eetzaal, waar de Romanovjes hun vrienden met wodka en zalm entertainen alsof wij, betalende gasten, er niet zijn. De heren op Adidas slippers, de dames op Chanel hakjes. Nazdrovije.

De buren uit Macedonië, Kroatië en Albanië moeten spinjaloers zijn op hun sluwe, luie neven, maar leren wel dat samenspannen met oligarchen in deze regionen de meeste zoden aan de dijk zet. Wat de Montenegrijnen moeten gaan doen als alle onroerend goed deals zijn gemaakt blijft natuurlijk wel de vraag. Een heel andere vraag rijst bij het bewust worden hoe zeer wij afgaan op de Lonely Planet gidsen…Wie of wat daar in staat is maatgevend. De rest wordt dus gemakkelijk overgeslagen. Niet eenvoudig om zoveel ‘macht’ te hebben en toch onafhankelijk te blijven. Maar goed zijn de gidsen wel, met uitzondering tot nu toe van die van Kroatië. Maar daarover later meer.

wine transport in Kotor, Montenegro

MEDITERRAANSE INGREDIENTEN:

Het welkom in Montenegro bestaat uit een glaasje ijskoude Raki met een gedroogde vijg. Zo worden we 's ochtends gastvrij in ons hotel ontvangen. Later blijkt dat dit het traditionele recept is om 100 te worden..

Het lijkt alsof er in Montenegro maar één wijnmaker is, Plantaze. Dit blijkt een staatsbedrijf te zijn , dat inderdaad bijna alle productie in handen heeft. Met veel moeite heb ik nog een ander bedrijf gevonden, die van de familie Milovic, maar die wijn zijn we in geen enkel restaurant tegengekomen. De meest voorkomende druif is Vranac en 70% van alle wijnen wordt dan ook van deze druif gemaakt. De wijngaarden liggen niet direct aan zee (30km), maar ik wilde toch Plantaze’s bijzondere wijn vermelden: de Vranac pro Corde, met op het etiket een hartritme grafiek…. Ja, deze wijn zou goed zijn voor je gezondheid vanwege zijn hoge gehalte aan protoanthocyanidol, een antioxydant, al zit er in een glas rode druivensap nog meer! Hij is overigens best lekker, met de geur van zwart fruit, tabak en een bittertje.

Terwijl op de meeste plaatsen in de Middellandse Zee de visstand vernietigd is door het vissen met dynamiet, raadt een ober mij, in een mooi restaurant aan het water in Kotor, zonder blikken of blozen,  zijn specialiteit aan: een hele bijzondere mosselsoort, de ‘Prestatsi’, die alleen met dynamiet boven water te halen is….Inmiddels weet ik dat het binnen de Europese Unie ten strengste verboden is deze ‘zee dadel’ te vissen. Hij zit verstopt in smalle gaten van kalksteen rotsen,  waar je niet met je vingers bij kan, vandaar dat er dynamiet aan te pas moet komen. Gelukkig voor Montenegro zijn ze nog geen lid van de EU en heb ik hier nog van kunnen smullen, maar het voelt natuurlijk helemaal niet OK…

the forbidden 'sea dates'

De baai van Kotor, het meest zuidelijke fjord van Europa, heeft nog meer verrassingen. Voor de kust van Perast liggen twee kleine eilandjes. Op een daarvan staat de kerk ‘Onze Lieve Vrouwe van de Rotsen’ , waar een prachtige collectie zilveren votieven te zien is. Dat zijn bedankjes van gelovigen die denken dat ze gered zijn door het ingrijpen van de maagd Maria. Elk zilveren votief is een afbeelding van de wonderlijke redding (storm, schipbreuk, gebroken benen etc…) Het zijn er meer dan 2000 en ook hier geldt: hoe rijker hoe groter.

votives in the church of 'Our Lady of the Rocks',  Perast, Montenegro

Vis potje uit Kotor:


- 1 1/2 kilo schoongemaakte kleine vis ( mag van alles zijn,sprot, sardientjes, witte vis....)
- 700 gr gehakte uien
- 100 ml olijfolie
- 700 ml vis bouillon
- 400 ml witte wijn
- 2 takken bleekselderij, fijngesneden 
- handje fijngesneden peterselie
- 2 gehakte knoflooktenen
- 1/2 theelepel oregano
-  eventueel 1 fijngesneden rode peper
- zout en peper


Verwarm de olijfolie in een pan en bak hierin de uien tot ze zacht zijn, voeg de bleekselderij, peterselie, knoflook, oregano en rode peper toe. Dan de vis met de bouillon en witte wijn erbij en laat dit, met de deksel op de pan,  2 uur, op een laag vuur zachtjes sudderen. Zout en peper. Heerlijk met rijst.