Op school leren we de geschiedenis die refereert naar onze cultuur. Als we geluk hebben leren we wat over de oude Grieken en kunnen/konden we eenvoudige stukken uit de Ilias en de Odyssee vertalen. Over de nieuwste geschiedenis van de culturen die ons hebben gevormd leren we niets. Wat de kranten haalt is de actualiteit en die wordt, uit plaats- en tijdgebrek, meestal uit haar context gehaald. De gemiddelde Europese burger weet van het huidige Griekenland dus niet veel meer dan dat het failliet is, dat je er goedkoop met vakantie kunt gaan en dat het eten er monotoon is. Wat ons opvalt is de grote behoefte van Grieken om juist de nuances te bespreken. De vooroordelen die over hen heen vallen, vooral via internet en de kranten, willen zij graag uit de wereld helpen. Grieken zijn noch lui, noch achterlijk. Maar ze zijn wel prettig anders en ook nog eens onderling verschillend. Ze zijn geïrriteerd door het feit dat andere Europeanen alle Grieken over één kam scheren, zowel economisch, als historisch. Je bent niet zomaar Griek, je komt uit het Zuiden, het Midden, Kreta, de ene of andere eilandengroep, of het Noorden. Dat laatste begint ongeveer in Thessaloniki. In het Noorden werk je het hardst, ben je Macedoniër, niet te verwarren met de Joegoslavische Macedoniër die de naam niet verdiend en steevast bewoner van Skopje wordt genoemd (en behoorlijk geminacht wordt, op het niveau van de Turken) , of met de Bulgaarse Macedoniër, die alleen getolereerd wordt omdat hij zijn geld in het Griekse komt uitgeven. In het Noorden maken ze de beste wijnen, hebben de communbisten tijdens de burgeroorlog tot 1949 het dapperst gevochten tegen de monarcho-fascisten (zoals men het leger aan de macht toen noemde), mogen zij zich de graanschuur van Griekenland noemen en weten zij dat het christendom in een van hun steden, Kavala, is begonnen met de eerste preek van apostel Paulus. Zij staan bekend als streng orthodoxen en bevinden zich ‘dus’ het dichtst bij God. Van alles om trots op te zijn en dat zijn ze dus ook.
 |
| Monastery Xenophontos, Mount Athos, Greece |
De ‘heilige’ berg Athos op de meest oostelijke ‘vinger’ in Chalkidiki is misschien wel het beste voorbeeld van deze zelfverheerlijkende orthodoxie. De berg bevindt zich, net als de twintig kloosters, op een ‘heilig’ schiereiland (Agios Oros) dat valt buiten de jurisdictie van de Griekse staat en dat slechts administratief door het Griekse ministerie van Buitenlandse Zaken wordt aangestuurd. Het gebied herbergt volgens goed doorgaans ingelichte orthodoxe kringen (sic!) delen van de doornenkroon van Christus, een flard van het doek waarmee Zijn bloed werd afgeveegd alsook een stuk hout waar het gat zit van een van de spijkers die door de hand van de Verlosser werd geslagen. Daarnaast duizenden manuscripten, boeken, gouden bekers, met diamanten ingelegde kruizen (orthodoxie en blingbling gaan goed samen) en uiteraard iconen ter waarde van honderden miljoenen. Het Vaticaan zou erbij verbleken. Er mogen absoluut geen vrouwen komen en de ongeveer 2400 daar levende bebaarde monniken laten voor het overige slechts 110 pelgrims per dag toe. Dezen kunnen alleen per speciale boot de orthodoxe enclave bereiken, niet zonder een speciaal toegangsbewijs waarop gemiddeld zes maanden gewacht moet worden (aanvragen: piligrimsbureau@c-lab.gr). Vooral vrome Russen, Serven en Bulgaren staan in de rij om gratis in een van de kloosters te mogen slapen en door de paters zelf gemaakte wijnen en tsipoulo te drinken. Bij terugkeer in de haven van Ouranoupoli zagen de meeste pelgrims er dientengevolge eerder beroerd dan verlicht uit.
98% van de Grieken is orthodox Christen. Pasen is hun belangrijkste feest en het meemaken van de dagenlang durende rituelen vertelt veel over de mentaliteit van het land, wat goedbedoelende jonge Grieken ons ook proberen wijs te maken. Geloof is mooi maar bijgeloof is zelden ver weg en dat lijken de paters ook helemaal niet erg te vinden. We herkennen deze Afrikaans aandoende verstrengeling van kerk en medicijnman overigens langs de gehele Middellandse Zee. Kaarsen branden, linksom rond de kerk schuifelen, in trance raken met eentonig gezang, vasten en vervolgens Bacchanalen aanrichten, lammeren offeren voor geluk, onder een heilig doek door lopen en gewijd water op de grond sprenkelen in de hoop een baan of een zoon te krijgen. Aangenaam anders, dan in het Calvinistische Noorden, dat zeker.
 |
| passing the 'holy light', Thassos, Greece |
MEDITERRAANSE INGREDIENTEN:
Vrolijk Pasen! Nee, niet een week te laat, het is dit jaar op 15 april Pasen in orthodoxe landen, dus ook op het Griekse eiland Thassos. Wij doen al sinds 12 uur gisteravond niets anders dan eten en drinken. Dat is het moment dat het eindelijk weer mag na 40 dagen streng vasten. Dat houdt in: geen vlees, vis, eieren, melk, alcohol, sex en vooral geen olijfolie! Inktvis mag vreemd genoeg wel. De rituelen rondom Pasen zijn indrukwekkend. Op Goede Vrijdag in het houten kerkje van een klooster, versierd met fresco’s en iconen en alleen voorzien van kaarsverlichting geluisterd naar de klaagzangen om het sterven van Jezus te herdenken.
Gisteravond om 12 uur ’s nachts bij de dorpskerk het ‘licht’ ontvangen. Iedereen verzamelt zich buiten de kerk en om 12 uur wordt door de pater het ‘heilige’ vuur (speciaal overgevlogen uit Jeruzalem.) met een kaars uitgedeeld. Langzaam wordt het hele dorpsplein verlicht en verwarmd door de kaarsjes die de aanwezigen bij elkaar aansteken. Dan verspreiden de lichtjes zich en loopt iedereen met zijn brandende kaars naar huis. Vanaf dan is het feest en mag iedereen eindelijk eten…zeg maar rustig vreten. Soep met ingewanden, gebraden lam en kokoretsi (rollade van ingewanden) van het spit, paasbrood (tsourekia), veel wijn, tsipouro, muziek, dansen en ‘tikken’ met karmozijn rood geverfde eieren.
En dan weer iedere woensdag vasten (de dag waarop Judas Jezus heeft verraden) en iedere vrijdag , de sterfdag van Christus. Met Kerstmis en in augustus wordt ook nog eens telkens tien dagen gevast. Maar echt mager en kinderloos zijn ze hier niet.
Wijnen zijn een apart verhaal in Griekenland. Er wordt hard aan een betere reputatie gewerkt, maar onze ervaring is dat er nog steeds in de meeste restaurants wit en rode wijn uit eigen tuin of die van de buren wordt gedronken. Wel worden de wijnen hoe meer we naar het Noorden rijden beduidend beter van kwaliteit. Een verrassing is het bezoek aan het wijnhuis Gerovassiliou‘ in Epanomi, bij Thessaloniki, met zijn wijngaarden aan zee (zandgrond met schelpen)en een educatief wijnmuseum (o.a. 2500 kurkentrekkers). De passie van deze wijnmaker is om authentieke Griekse druivenrassen, zoals de Malagousia, weer aan te planten. Zijn witte Domaine Gerovassiliou is een unieke combinatie van de Assyrtiko druif (uit Santorini) en de Malagousia, hetgeen een makkelijke, frisse wijn geeft, heerlijk bij Grieks eten. Mijn favorieten zijn hun wijnen van Chardonnay en Viognier, maar die zijn we helaas later nooit meer tegengekomen.
 |
| vineyards Gerovassiliou, Epanomi, Greece |
Een toepasselijk recept van de monniken van Athos, die een eigen kookboek hebben, geschreven door de monnik Epiphanios van Mylopotamos:
Octopus in wijn:
- 1 octopus van 1,5 – 2 kilo
- 4-5 uien , fijn gesneden
- 5-6 knoflook tenen
- ½ liter rode wijn
- 4-5 laurier blaadjes
- 200 cl olijfolie
- 2 eetlepels tomatenpuree
- zwarte peperkorrels
-
- Maak de octopus goed schoon en kook deze in een beetje water, minstens een uur, zo nu en dan roeren. Dan alle tentakels in 3 stukken snijden.
- Bak de uien in de olijfolie goudbruin en voeg de hele knoflooktenen, stukken octopus, wijn, laurier, tomatenpuree en peperkorrels toe. Eventueel nog wat van het kookwater van de octopus.
- Uur laten sudderen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten